واگذاری زمین به مردم؛ ایدهای که میتوانست بحران مسکن را متوقف کند
۴۶ سال پیش، در ۲۱ آذر ۱۳۵۸، روزنامه کیهان با تیتر یک خود به مساله زمین و مسکن پرداخت؛ زمانی که راهحل انقلاب برای خانهدار شدن مردم، نه وامهای سنگین و نه انبوهسازی دولتی، بلکه واگذاری زمین به مردم بود. ایدهای که امروز، غیبت آن بیش از هر زمان دیگری احساس میشود.
سولماز ایمانی؛ مدیر مسئول عصرسازندگان
به گزارش عصرسازندگان، چهل وشش سال پیش، در ۲۱ آذر ۱۳۵۸، تیتر یک روزنامه کیهان به موضوعی پرداخت که هنوز هم یکی از گرههای اصلی اقتصاد و عدالت اجتماعی در ایران است: زمین و مسکن. در آن روزها، نگاه حاکم بر سیاستگذاری مسکن ساده اما ریشهای بود؛ حل بحران مسکن نه با سوداگری، نه با انبوهسازی صرف، بلکه با واگذاری زمین به مردم.
ایده انقلاب در حوزه مسکن بر یک اصل بنیادین استوار بود: زمین، کالای عمومی است نه ابزار انباشت سرمایه. در همین چارچوب، واگذاری زمین به مردم بهعنوان پیشنیاز خانهدار شدن، قرار بود فاصله میان شهروند و سرپناه را کوتاه کند و نقش دلالی را به حداقل برساند. دولت، تسهیلگر بود و مردم، سازنده.
مساله مسکن امروز بیش از آنکه به سرمایه گره خورده باشد، به تصمیم درباره زمین وابسته است. تا زمانی که زمین در انحصار باقی بماند، هیچ طرح ملی مسکنی به سرانجام واقعی نخواهد رسید.
اما با گذر زمان، این ایده آرامآرام به حاشیه رفت. زمین از «حق» به «دارایی سرمایهای» تبدیل شد و مسکن از نیاز اجتماعی به کالایی برای حفظ ارزش پول.
نتیجه روشن است: تورم زمین، کوچکشدن خانهها، حذف دهکهای پایین از بازار و شکلگیری شکاف عمیق میان «دارندگان زمین» و «فاقدان زمین».
بازخوانی تیتر کیهان در آذر ۵۸، یادآوری یک مسیر گمشده است. مساله مسکن امروز بیش از آنکه به سرمایه گره خورده باشد، به تصمیم درباره زمین وابسته است. تا زمانی که زمین در انحصار باقی بماند، هیچ طرح ملی مسکنی به سرانجام واقعی نخواهد رسید.
شاید وقت آن رسیده باشد که دوباره به همان پرسش ساده اما اساسی ۴۶ سال پیش برگردیم:
آیا میتوان با مردمیکردن زمین، مسکن را از بنبست خارج کرد؟
ادامه دارد…
