توسعه منطقه مکران در گرو تعامل با دنیاست

به گزارش عصرسازندگان، دومین نشست تخصصی ایده‌هایی برای بین‌المللی شدن و توسعه مکران به همت کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران باحضور علی نقوی؛ رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران، محمود سریع القلم؛ پژوهشگر حوزه توسعه، محمد قاسمی؛ معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه، پیام باقری؛ نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران، علی عبدالعلی‌زاده؛ دستیار ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور، محمد فاضلی؛ پژوهشگر و جامعه‌شناس و حمید آشتیانی؛ فعال اقتصادی برگزار شد.

در ابتدای این نشست علی نقوی؛ رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران درباره ظرفیت منطقه‌ای مکران گفت: این آخرین فرصت ظرفیت توسعه ایران است. همه متفق‌القول هستند که با رفع تحریم‌ها و برقراری تعامل با دنیا این منطقه به توسعه دست می‌یابد. پیوستن به سازمان‌ها و تعهدهای بین‌المللی می‌تواند روند جذب سرمایه گذاری در این مسیر را تسهیل کند تا سرمایه گذارانی از سراسر دنیا در مکران حضور یابند.

نقوی ادامه داد: تشکل‌های با شان ملی اتاق ایران می‌توانند در کنار مکران قرار گیرند. بدون جذب سرمایه و بدون استفاده از کارشناسان و برنامه ریزان خارجی توسعه مکران دشوار است. ما قبلا به منابع نفتی دسترسی داشتیم ولی الان پولی برای توسعه زیرساخت‌ها نداریم. هر سال چند صد هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم و با مسیر قبلی نمی‌توانیم به توسعه مکران دست یابیم.

وی تصریح کرد: ما در حال حاضر به ۲۰ میلیارد دلار منابع نیاز داریم در حالی که امارت ۱۲۰۰ میلیارد دلار منابع دارد و عمده آن را در جاهایی که ارزش افزوده بالایی دارد، سرمایه‌گذاری می‌کند. عربستان نیز ۱۰۰۰ میلیارد دلار در صندوق سرمایه خود دارد. امارات در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۰ میلیارد دلار جذب سرمایه داشته است. باید بر اساس منابع، مدل توسعه‌ای منطقه مکران را مشخص کنیم. با این شرایط، توسعه مکران بدون جذب سرمایه‌گذار خارجی ممکن نیست.

ضرورت بهره گیری از الگوهای موفق برای توسعه مکران

محمود سریع القلم؛ پژوهشگر حوزه توسعه با تأکید بر اینکه تنها راه اصلاح امور ایران بین‌المللی شدن است، افزود: تمرکز ذهنی ایرانی‌ها بسیار ضعیف است. در حالی که کلید موفقیت افراد در تمرکز و پرهیز از پراکنده عمل کردن است. اگر یک پزشک، بنگاه اقتصادی، نماینده یا وزیر در مدارهای جهانی و بین‌المللی باشد، می‌تواند متوجه ضعف‌های خود شود.

سریع القلم با بیان اینکه حکمرانی بالاترین اهمیت را در بین‌المللی شدن دارد، ادامه داد: کشوری که در کریدورهای بین‌المللی نیست نمی‌تواند متوجه کاستی‌ها و مسائل خود شود. از آنجا که دستگاه دیپلماسی ما بین‌المللی نیست تا دو روز قبل از اتفاقات سوریه در جریان آن نبود.

این پژوهشگر توسعه با بیان اینکه در مورد مکران یا مدیریت کل کشور دو راه بیشتر وجود ندارد، ادامه داد: یا کارهای وصله‌ای می‌توان انجام داد و یا کارهای بنیادی. آسفالت خیابان‌ها، باز کردن واتساپ، خرید چند هواپیما، افزایش فروش نفت از یک بشکه به یک و نیم بشکه و … کارهای وصله‌ای هستند. اما اقدام بنیادی، یعنی اقداماتی که مدل ویتنام انجام شود. ویتنامی‌ها بررسی کردند که آیا می‌خواهند وضع مردم را درست کنند و نگاه به آینده داشته باشند یا با تاریخ تسویه‌ حساب کنند. آن‌ها راه اول را انتخاب کردند و لذا در اولین اقدام تصمیم گرفتند به سازمان تجارت جهانی بپیوندند و در ۱۲ سال شروط لازم برای پیوستن به آن را انجام دادند. آن‌ها فهمیدند که برقراری روابط عادی با آمریکا ضروری است.

سریع القلم گفت: برای اینکه بین‌المللی نیستیم فکر می‌کنیم ایران کشور خاصی است. در حالی که خاص نیستیم؛ ژئوپلیتیک ترکیه به مراتب از ایران پیچیده‌تر و تنوع فرهنگی هند از ما بیشتر و پیچیدگی مذهب در مکزیک از ما بیشتر است.

وی افزود: بنابراین اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم باید مدل ویتنام، به سازمان جهانی بپیوندیم، با جهان روابط عادی برقرار کنیم و سهم بازار خود را با بین‌المللی شدن پیش ببریم.

سریع القلم تصریح کرد: در تحلیل محتوای سخنرانی مسئولین متوجه شدم نرخ تورم، مشکلات سیاست خارجی، اعتماد در جامعه، مهاجرت و … همه به صورت افقی بحث می‌شوند و کمتر کسی می‌گوید چرا تورم ۴۰ درصدی داریم. علت‌العلل این است که نگاه ما به مسائل بومی است؛ تا بین‌المللی نشویم، چه در اقتصاد و چه در سیاست و دانشگاه و علم و رسانه پیشرفت نمی‌کنیم.

سریع القلم گفت: اگر پروژه مکران می‌خواهد ایران را به دنیا وصل کند، مشاورین بین‌المللی داشته باشد، ۱۰ بانک دنیا در آن شعبه بزنند و بهترین متخصصان در آن حضور داشته باشند، به ارتباطات جهانی نیاز دارد. تا ارتباطات جهانی شکل نگیرد مکران در بهترین حالت به سرنوشت کیش تبدیل خواهد شد.

وی تأکید کرد: پیشرفت مکران تابع اقتصاد کلان و سیاست خارجی ایران است. امیدوارم بتوان اقناع‌سازی کلیدی در کشور ایجاد کرد که پروژه‌های کشور در سایه قفل شدن با بانک‌ها، دولت‌ها و سازمان‌ها در جهان عملیاتی خواهند شد.

استفاده از کارشناسان خارجی درتدوین الگوی توسعه مکران

در ادامه محمد قاسمی؛ معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه، معتقد است: در دولت چهاردهم تقسیم کار جدی برای توسعه منطقه مکران انجام شده است. مطالعات داخلی درباره نحوه توسعه منطقه مکران باید تکمیل شود و در این مسیر از مشاوران خارجی در توسعه مناطق دریامحور استفاده شود.

قاسمی افزود: سازمان برنامه و بودجه انباشتی از تجربه‌های سابق درباره نحوه توسعه منطقه‌ای را دارد. در اسناد توسعه قبل و بعد از انقلاب بحث توسعه سواحل خلیج فارس مطرح شده است. اما اینکه چرا آن نگاه موفق نبود، دلایل مختلفی دارد. در آن اسناد، صرفا نگاه ساخت‌و‌سازی بود. معتقد بودند با ساخت‌و‌ساز به توسعه می‌رسیم. یکی از دلایل ادغام بودجه جاری و بودجه عمرانی در سازمان برنامه و بودجه، تجربه شکست توسعه سواحل خلیج فارس بود. آن مناطق ساخت‌و‌ساز زیادی انجام شده بود ولی دلیل کمبود جمعیت را به نبود بیمارستان، مدرسه و دادگاه مرتبط می‌دانستند. چون بودجه دست وزارت دارایی وقت بود و باید طرح‌ها را تامین مالی می‌کرد ولی بودجه عمرانی دست سازمان برنامه بود که زیربنا می‌ساخت. در ادامه خواستند این دو حوزه را با هم و در کنار هم ببینند تا توسعه یابیم.

وی ادامه داد: اینکه چه نگاه و انتظاری از این منطقه داشته باشیم در انتخاب الگوی توسعه اثرگذار است. ما نباید در نگاه دهه ۷۰ میلادی بمانیم. اینکه اگر شهر بسازیم توسعه خود به خود می آید. با این نگاه عده‌ای شهر ساختند و توسعه نیامد. خواستند شهرها ماهیت اقتصادی داشته باشد آن هم به نتیجه خوبی نرسید.

به گفته قاسمی، پارادایم حاکم این است که برای توسعه منطقه‌ای نقش و جایگاه و نحوه پیوند منطقه با اقتصاد جهانی و زنجیره ارزش مهم است. باید زنجیره ارزش منطقه و جهانی مورد توجه قرار گیرد. سازمان برنامه و بودجه این پارادایم را قبول دارد. فرض بر این است که الگوی توسعه‌ای به کار رود که باعث پیوند مکران با اقتصاد منطقه‌ای و جهانی شود و بلکه نقطه امید برای توسعه آتی ایران باشد. با همین دیدگاه مجموعه کارهای برنامه توسعه منطقه بررسی می‌شود .

وی تصریح کرد: در این مسیر باید به اسناد آمایش سرزمین توجه کنیم. توسعه مکران به مثابه ایران آینده نوین با اقتصاد سبز و محیط زیست توسعه محور، توسعه همگام با مشارکت محلی، در دستور کار است. جوامع محلی در حالی یکی از برندگان اصلی توسعه خواهند بود که مزیت زیست محیطی تبدیل به مزیت اقتصادی شود. نوع تعریف ما از مشارکت عمومی و خصوصی به شراکت راهبردی تبدیل شود و نگاه حمایتی تبدیل به زنجیره ارزش باشد.

اولویت اول برای سرمایه‌گذاری، فراهم کردن محیط امن و جذاب باشد 

پیام باقری؛ نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: مکران فرصتی برای توسعه کشور است و جای آزمون و خطا نداریم. در تمام حوزه‌ها از جمله اقتصاد دریا، صنعت، گردشگری و کشاورزی ظرفیت‌های زیادی وجود دارد که هر کدام به تنهایی می‌تواند پیشرانه اقتصادی کشور باشند.

نائب‌رئیس اتاق بازرگانی گفت: با اشاره به آمایش سرزمین گفت: موضوع سرمایه گذاری و فراهم آوردن محیطی امن و جذاب برای سرمایه‌گذاران باید مورد توجه باشد به گونه‌ای که سرمایه‌گذار نسبت به بازگشت اصل و عواید سرمایه خود اطمینان داشته باشد.

باقری تصریح کرد: امکان مبادله و تعامل بین خود فعالان اقتصادی و با جهان در این محیط سرمایه‌گذاری باید مهیا باشد.

او با اشاره به اینکه رئیس‌جمهور بر نقش‌پذیری اتاق ایران در توسعه سواحل مکران تأکید دارد، گفت: اگر دیر تصمیم بگیریم و یا تصمیم نگیریم بهتر از تصمیم‌گیری غلط در این منطقه است. مکران نقطه امید در کشور است و نباید آن را با تکرار اشتباهات گذشته از دست داد.

اصل اول در توسعه دریامحور، تعامل سازنده با جهان است

علی عبدالعلی‌زاده؛ دستیار ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور، گفت: اولین گام برنامه توسعه دریا محور باید از خانه ماهیگیران و کارکنان لنج‌ها آغاز شود که لجستیک این منطقه را بر عهده دارند. هدف ما این است که پیش از همه، ساکنین منطقه که خط مقدم اقتصاد دریامحور هستند، شیرینی توسعه را بچشند.

عبدالعلی‌زاده؛ با تأکید بر اینکه به یک سیاست خارجی جدید نیاز داریم، افزود: اصل اول ما در توسعه دریامحور تعامل سازنده با جهان است. باید بازنگری جدی در سیاست خارجی کشور اتفاق بیفتد.

عبدالعلی‌زاده با بیان اینکه ما ابایی از مذاکره نداریم و با ترامپ هم باید مذاکره کنیم، اظهار داشت: نمی‌توان مسائل کشور را معلق نگه داشت. مذاکره هم باید مستقیم باشد و شرافتمندانه اتفاق بیفتد. خود ما باید از مسائل ملی خود دفاع کنیم، نه اینکه واسطه‌ها را برای دفاع از منافعمان به کار بگیریم.

عبدالعلی زاده در انتها تاکید کرد: توسعه قابل کپی کردن نیست. توسعه را باید فهمید. باید به عنوان دلسوزان توسعه، الگوی توسعه هرمز را مطالعه کرد.

در دنیا برای توسعه؛ طرح آمایش سرزمین نمی‌نویسند

در ادامه حمید آشتیانی؛ فعال اقتصادی درباره معمای شکوفایی در ایران گفت: در حال حاضر در ایران ۱۰۴ شورای عالی تشکیل شده و اگر قرار باشد شورای عالی توسعه دریامحور هم تاسیس شود، با توجه به سوابق شوراهای عالی قبلی، هیچ فایده ای نخواهد داشت. به جای تشکیل شورای عالی، اختیارات ویژه داده شود تا توسعه دریامحور را پیش ببرند.

آشتیانی به تجربه راه آهن در ایران اشاره کرد و اظهار داشت: ۱۵هزار کیلومتر راه آهن طی ۱۰۰ سال در ایران ساخته شده و ۴۰۰ هزار کیلومتر راه آهن در آمریکا در عرض ۵۰ سال ساخته شده است. اقتصاد ایران حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است و اقتصاد آمریکا ۳۰ هزار میلیارد دلار.

وی ادامه داد: برای توسعه مکران از صاحبان کسب و کار برای توسعه منطقه استفاده کنیم. به الگوی توسعه هرمز نگاه کنید؟ در دنیا برای توسعه طرح آمایش نمی‌نویسند. برنامه متمرکز از تهران به مناطق پاسخ نمی‌دهد. طرح جامع فولاد، توسعه به همراه نمی‌آورد. اگر به عنوان دولت کاری نکنیم بهتر است. باید تجربه دنیا را بخوانیم. از مشاوران خوشنام در تدوین طرح توسعه مکران استفاده کنیم. چرخ را از نو اختراع نکنیم. دولت دانای کل نیست. دولت به جامعه محلی و سرمایه گذار محلی اعتماد کند.

آشتیانی تاکید کرد: دولت مزیت‌های رقابتی منطقه را توسعه دهد. به تولید مشوق دهیم و تسهیل‌گری کنیم و دنبال اثر شبکه‌ای باشیم.