مخالفان و موافقان طرح انتقال پایتخت
پس از آنکه وزارت راه و شهرسازی از سوی رییس جمهوری؛ مکلف به تدوین طرحی جامع برای امکانسنجی انتقال پایتخت شد؛ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پژوهشی را در راستای ساماندهی، تمرکز زدایی و امکانسنجی انتقال پایتخت توسط کارشناسان آغاز کرد.

به گزارش عصرسازندگان، برای تدوین طرحی جامع برای امکانسنجی انتقال پایتخت، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نشست تخصصی بازخوانی یک پژوهش «مطالعات امکانسنجی جابجایی پایتخت» را روز سهشنبه، دوم بهمن ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۳ الی ۱۶ در محل سالن مهندس حامی این مرکز برگزار کرد.
این نشست با حضور غزال راهب؛ رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، غلامرضا کاظمیان؛ معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، سیدرضا هاشمی؛ معاون سابق شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی و مشاور سابق وزیر راه و شهرسازی، مریم کهنسال نودهی؛ پژوهشگر مطالعات شهری و فرهنگی، محمدحسین شریفزادگان؛ استاد دانشگاه شهید بهشتی و مهتا میرمقتدایی؛ رئیس بخش برنامهریزی و طراحی شهری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و جمعی از متخصصین و علاقمندان به این حوزه برگزار گردید.
پایتخت سیاسی نیازمند امنیت و کارایی بیشتر است
غزال راهب؛ رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: سه محور در مورد بحث انتقال پایتخت به عنوان مساله و پاسخ مطرح است. کیفیت زندگی در شهر تهران پایین است و با معضلات و مسایل قابل توجهی روبهرو است که فکر میکنیم متمرکز است بر تمرکز سیاسی تهران و با انتقال شهر تهران به دنبال حل مسایل این شهر هستیم.
راهب با بیان این مطلب که پایتخت سیاسی باید منطقهای امن و کارا باشد و تهران در حال حاضر از این قابلیت برخوردار نیست، گفت: آیا میتوانیم با انتقال تهران به منطقه دیگری این ویژگی را برای پایتخت سیاسی افزایش دهیم که بتواند توان خدمت بیشتر و کارایی بهتری داشته باشد؟
وی افزود: همچنین راه سومی هم وجود دارد که با بردن پایتخت سیاسی از تهران به دیگر نقاط کشور، فرصتهایی را برای توسعه در اختیار نقاط دیگر هم قرار داده شود و در واقع بخشی از مشکلات در آن منطقه را حل میکنیم.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: بر اساس آمارها، ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی کشور در تهران است و جالب است که خوزستان که دارای منابع نفتی است، بعد از تهران قرار دارد. ۵۰ درصد درآمدهای مالیاتی کشور در تهران اخذ میشود. واحدهای تولیدی که در تهران مستقر هستند تقریبا برابر واحدهای تولیدی بقیه کشور است.
راهب گفت: بالغ بر ۶۰ درصد شرکت های دانش بنیان در استان تهران مستقر هستند و ۷۰ درصد خدماتی که در کشور ارایه میشود با توجه به تعاریف مختلفی که از خدمات میشود، تمرکزشان در شهر تهران است.
وی توضیح داد: از منظر تاریخی و هویتی شهر تهران یک پایتخت ۲۰۰ ساله است، پایتختی است که یک تداوم تاریخی نظام حکمروایی را از دوران پادشاهی تا رویکردهای دموکراتیک و تبدیل آن به انقلاب و نشانههای شکلگیری انقلاب اسلامی را در آن شاهد هستیم و اینها ارزشهای افزوده بسیار مهمی برای این پایتخت محسوب میشوند.
شهرسازی و معماری پس از انقلاب تحلیل رفته است
سیدرضا هاشمی؛ معاون سابق شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی و مشاور سابق وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: در گذشته نیز برای بررسی و تصویب این طرحها، شورایی متشکل از وزرا و مسؤولان مختلف کشور تشکیل شد. با این حال، در خصوص طرح انتقال پایتخت، نظرات موافق چندانی وجود نداشت.
معاون اسبق شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی یادآور شد: در زمینه طرح ساماندهی و تمرکززدایی، مشکلات مدیریت وجود داشته و این فرآیند به توسعه اقتصادی پیوند خورده است. علاوه بر این، دفتر تقسیمات کشوری علاقهمند به حفظ تقسیمات سیاسی کوچک در شهرهاست و از ادغام شهرستانها در مناطق کلانشهری خودداری میکند.
هاشمی تصریح کرد: انتقال مرکز سیاسی و اداری، یک رویداد تاریخی در تحولات تمدنی کشور به شمار میرود. انتظار میرود جمهوری اسلامی از این منظر، مؤسس مرحله جدیدی از تمدن ایران باشد.
وی افزود: عملکرد مهندسی در شهرسازی و معماری باید بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
پژوهشهای انجام شده نشان میدهد که با برآورد هزینههای لازم، انتقال پایتخت در کشور نیازمند منابع مالی بهمراتب بیشتری است.
معاون اسبق شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی گفت: همه اینها در حالیست که عملکرد بخش مهندسی ما در حوزه شهرسازی و معماری پس از انقلاب تحلیل رفته است.
وی یادآور شد: بزرگترین پروژه شهرسازی و معماری کشورمان شهرک اکباتان است که بخشی از آن پس از انقلاب ساخته شد و باید پرسید چند شهرک بعد از آن در کشور ساخته شده است؟
هاشمی ادامهداد: در سالهای اخیر ۲.۵ میلیون مسکن مهر در کشور ساخته شده که میشد به جای آن بین ۳۰ تا ۴۰ شهرک اکباتان ساخت، اما این کار را انجام ندادیم.
چهار سناریو برای ساماندهی پایتخت
غلامرضا کاظمیان؛ معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی اظهار داشت: در بحث انتقال پایتخت باید بدانیم مبدا و مقصد چه وضعیتی دارند و اینکه وضعیت پس از انتقال مبدا و مقصد چگونه خواهد بود. چه اتفاقی در مبدا میافتند.
این مقام مسئول اضافه کرد: در جابجایی پایتخت باید الزامات و ملاحظات سیاسی، جغرافیایی، امنیتی، اقتصادی و غیره را نیز مد نظر داشت، زیرا صرفاً یک پروژه ساختمانی یا طرح شهرسازی نیست، بلکه یک سیاست کلان است که باید به همه ابعاد آن پرداخته شود.
وی با برشمردن چهار سناریو برای ساماندهی پایتخت گفت: اول اینکه هیچ کاری نکنیم. این یک اتفاق عجیب نیست، خیلی وقت است کاری نمیکنیم. دوم اینکه تمرکززدایی در تهران را انجام دهیم. سوم استراتژی توزیع قدرت سیاسی، اجتماعی و … را اجرا کنیم. چهارم اینکه مرکز سیاسی کشور منتقل شود.
وی در ادامه با بیان اینکه خانواده کارکنان دولت حاضر نیستند در موضوع انتقال پایتخت، جابجا شوند، اضافه کرد: لازم است، سناریوهای گفته شده را اولویتبندی کنیم.
مسئله انتقال تهران نیست، بلکه انتقال جمعیت از جنوب به شمال است
محمدحسین شریفزادگان؛ استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: مطرح شدن منطقه مکران به عنوان پایتخت جدید عجیب بود. توسعه مکران آخرین شانس توسعه کشور است و میتواند ایران را در مدار توسعه جدید قرار دهد، اما اکنون آنجا بیابانی بیش نیست.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در طول تمدن کشورمان، شهرها در کنار دریاها توسعه یافته اما امروز پایتخت به دلایل امنیتی به وسط کشور منتقل شده است و باید گفت به دلایل امنیتی مطرح شدن نامهای نظیر مکران زیبنده نیست و امروز نیز در دنیا چنین کاری انجام نمیدهند.
شریفزادگان یادآور شد: سواحل مکران بسیار بکر است، از راه و راه آهن مناسب برخوردار نیست، مطالعات محیطی در آن انجام نشده و با مشکل طوفانهای دریایی مواجه است.
وی اظهار داشت: باید دولت ستاد تقویت تهران را جدیتر بگیرد و انرژیمان را صرف رفع مشکلات این کلانشهر کنیم که در این صورت شهر بسیار خوبی خواهیم داشت.
شریفزادگان افزود: موضوع مهمتر از انتقال پایتخت در شرایط فعلی، انتقال و جابجایی جمعیت از نیمه جنوبی ایران به نیمه شمالی است.
وی ادامه داد: این موضوع از جنبههای اقتصادی، اجتماعی و امنیتی دارای اهمیت است . اگر بخواهیم مسئلهای را حل کنیم، این مسئله تهران نیست بلکه مسئله جابجایی جمعیت از جنوب به شمال کشور است.